Day Trader olmak için neler gerekli?
Day trading için yani gün içinde işlem yapabilmek için teknik olarak gerekli olanlar, internet bağlantısı, bir brokerda (aracı kurum) açılmış bir hesap ve tabi ki bu hesaba yatırılmış gerekli miktarda para.
Ancak tabi ki bunlar, işlemleri teknik olarak gerçekleştirebilmek için gerekli olanlardır. Uzun vadede karlı olan başarılı bir day trader olmak için teknik araçlardan fazlası gereklidir. Bu gerekenleri bir kısmını şöyle sıralayabiliriz;
genel trading bilgisi ve terminolojisi,
teknik analiz ve grafik okuma,
uzun vadede kârlılığı ispatlanmış bir strateji,
katı bir risk ve pozisyon yönetimi ve
stratejiyi uygulamak ve risk yönetimi için çok sert bir özdisiplin.
Bu sayılanların hepsi çalışarak zamanla edilinebilir. Trading, özellikle day trading, bir rutin, bir disiplin, bir sebat işidir. Günlük piyasa hareketlerinin birebir içinde olmak, özellikle bu piyasaların çok hareketli piyasalar olduğunu da varsayarsak, psikolojik olarak zorlu bir süreçtir. İçinde bulunulan pozisyonun hızlı hareketi ve dolayısıyla kar ve zararlılıktaki hızlı artış zihni, ruhu yorar ve iradeyi bitirir. Bu da hata yapma ihtimalini arttırır. Hatalar arttıkça, ufak da olsa, bunlar biriktikçe yüksek zararlar doğurabilir. Bundan ötürü, day tradinge başlamadan önce yukarıdaki noktalarda gerekli tecrübe sahibi olunmalıdır.
Tecrübe yoktan var olmaz, bu nedenle bir yerden başlamalıdır. Piyasalara olabildiğince erkenden maruz kalmak öğrenmeyi hızlandırır. Bu nedenle uzmanlaşabilmek önce de piyasalarla haşır neşir olmak gerekir. Tabi bu derhal tradinge başlanılmalı anlamına gelmez. Tradingde en değerli unsur olan anaparadır. Kaybedilen paranın geri dönüşü yoktur , kaybedileni kazanmak zordur, bu nedenle birinci hedef anaparayı korumak olmalıdır. Bunu da hataları azaltarak yapabiliriz. Hata yapmayan insan olmadığı için, hata yapmayan trader da yoktur. Hatalar sayesinde gelişme görülür. Hatalardan ders alarak bunları lehe çevirmelidir. Amaç hatalardan gelecek zararı minimuma indirmelidir.
Bundan ötürü tavsiyem, öncelikle kafi derecede bilgi sahibi olmadan trade etmeye başlamamak ve başlandığında da ufak pozisyonlarla başlayıp, başlangıçta başa gelecekleri en ufak zararlarla atlamak, tecrübe kazandıkça pozisyonları büyütmektir. Kendine güven oluşana kadar çeşitli piyasa simulasyonlarında trade yaparak, hataları zararsız atlatmak da mümkündür. Simulasyon tradingin avantajları ve dezavantajları var, buna ileride değineceğim.
Yukarıdaki noktaların hepsiyle ilgili birden fazla bültenimiz olacak, ancak giriş şeklinde şimdiden biraz daha yakından inceleyelim.
Genel Trading Bilgisi ve Terminolojisi
Trading, neticede ticarettir. Özü, ucuz alıp pahalıya satmak, veya pahalıdan satıp, ucuza geri almaktır (short selling). Ancak finansal piyasalarda bu ticaret çok hızlı gerçekleşir, bu hızlı işlemler arasında kaybolmamak için trade edilecek piyasalarla ilgili kafi derecede bilgi sahibi olmak gerekir. Bu bilgilere örnek olarak,
piyasanın aktörleri kimlerdir,
piyasayı hareket ettiren faktörler nelerdir,
piyasa ne kadar hareketlidir,
çeşitli fiyat hareket kalıpları mevcut mudur ve bunun gibi çeşitli bilgiler verilebilir.
Kısacası, herhangi bir enstrüman arttığını görüp, anında alış yapmamalıdır. Marketlerle ilgili temel bilgiler araştırılarak, teknik bilgiler de fiyat hareketleri izlenerek öğrenilebilir.
Teknik Analiz ve Grafik Okuma
Her piyasanın kendi dinamikleri vardır. Ancak sonuçta her şey fiyat hareketine odaklı olduğu için, genel olarak bu fiyat hareketlerini okuyabilmek gerekir. Bunun için de gerekli olan araç teknik analizdir.
Grafikler, fiyat hareketlerinin farklı tiplerdeki gösterimleridir. Bu grafikleri okuyup, ilerideki fiyat hareketlerini teknik analiz ile tahmin etmeye çalışırız. Teknik analiz çok ayrıntılıdır ve istenildiğinde çok karmaşık bir hale getirilebilir. Day trading için karmaşık grafiklere gerek yoktur. Fiyat hareketlerini (price action) ve hacmi doğru okuyabilmek yeterlidir. En azından benim uyguladığım stratejilerde bunlar yeterli oluyor.
Kârlı Bir Strateji
Strateji konusunda yazacağım çok bülten olacak, bu giriş mahiyetinde olsun. Trading stratejisi neyi nasıl trade edeceğimizi, ne kadarlık pozisyonlar açacağımızı, ne zaman kapatacağımızı ve bunun gibi bir pozisyonun açılımından kapanışına kadar yapılacakların bir klavuzudur. Strateji olmadan tradinge başlamak, nereye gideceğini bilmeden yola çıkıp istenilen yere ulaşmaya benzer. Belki bilinçsizce yola çıkmak hayatın belirli yerlerinde gerekli veya faydalı olabilir ancak orası day trading değildir.
Uygulanacak stratejinin kârlılığının geçmiş verilerle backtest yaparak karlılığının kanıtlanmış olması gerekmektedir. Bu sayede korku ve endişe olmadan pozisyonlara giriş yapabilir, gerektiği miktarda risk alabiliriz.
Bu şekilde kârlı bir strateji nasıl bulunur? Bunun iki yolu var, ilki kendi stratejimizi geliştirmek. Bunu da yeni fikirler bulup bunları geçmiş verilerle test ederek yapabiliriz. Bu uzun zaman alan bir süreç olabilir. Kendi fikrimiz yoksa, çalışan bir strateji bulup onu uygulayabiliriz. Etrafınızda hiç trader yoksa online ortamda kârlı stratejiler bulmak mümkündür. Ancak dikkat etmelidir ki, internette karlı olduğu söylenen stratejilerin çoğunluğu uzun vadede kârlı değildir. Başka bir yerden aldığınız stratejiyi uygulamaya test etmeden başlamamalıdır. Böylece, kendi gözlerimizle stratejinin kârlılığını görür, pozisyonlarımızı güvenle açıp kapatırız.
Birden fazla strateji uygulamak da mümkündür, ancak bir tanesinde yeterince uzmanlaşmadan yenisine geçmek zararlı olabilir.
Risk ve Pozisyon Yönetimi
Stratejiler pozisyonların giriş ve çıkış fiyatlarını belirler. Risk yönetimi ile, pozisyon büyüklüğü, her pozisyonun riski, toplam bakiye riski, risk kâr oranı ve bunun gibi diğer veriler risk ve pozisyon yönetim kurallarıyla belirlenir.
Risk yönetiminin çok katı olması, asla esnetilmemesi gerekir. Zaman içerisinde startejiye ve psikolojiye göre güncellenebilir ancak oluşturulan kurallara trade esnasında kati surette uyulmalıdır. Bu şekilde tradingdeki en gerekli unsur olan sermayeyi korunur.
Uygulama ve Özdisiplin
Kâfi bilgi ve tecrübe kazanılıp, strateji belirlendikten ve risk kuralları konulduktan sonra, sıra bunu uygulamaya gelir. Geçmiş verilerle ne kadar test edilmiş ve kârlılığı onaylanmış olsa da, canlı trade esnasında işler beklenenden farklı olabilir. Bu uygulamayı sağlamak, doğru yerde girip ve doğru yerde çıkmak için, özdisiplin şarttır.
Day tradingde hızlı fiyat iniş çıkışlarıyla ani pozisyonlara ve bakiyeye alınan darbeler çok olasıdır. Bunlar karşısında sağlam durup, soğuk kanlılığı kaybetmemek pek kolay olmayabilir. Veya ilk bir kaç seferde kolay olup, darbelerin devam etmesi halinde disiplini bozmak olağandır. Trading uzun vadeli bir süreçtir. Kısa vadede başa gelenleri kabullenmeyi öğrenmek gerekir. Uzun vadeli başarı ancak böyle gelir. Bunun da kaynağı özdisiplindir.
İnsanoğlunun doğasında bu disiplin yoktur, bunu edinmek kolay değildir, ancak zamanla, çalışarak bunu edinmek mümkün olabilir. Bu disiplinin eksikliğinden ötürü traderların çoğunluğu uzun vadede zarar ederler. Bunu sağlayabilenler az olduğu için kazanan trader sayısı azdır ve kazanç miktarı yüksektir.
Kapanış Notu
Day tradingde uzun vadeli kârlı olmak kolay değildir. Ancak başarılabildiği halde, getirisi çok yüksektir. Bunun için de yılmadan çalışmak, farkında olmak, hatalardan ders almak ve onları tekrarlamamak ve sebat etmek gerekir. Brent Donnely’nin Alfa Trader adlı muhteşem kitabının giriş bölümü şu paragraf ile başlar;
“Finansal piyasalarda alım satım işlemleri, dünyanın en zeki beyinleri ve en pahalı bilgisayarları tarafından oynanan karmaşık, kaotik, gevçek kurallı bir oyundur ve çözümü en zor bulmacadır. En üst seviyede uzun bir süre alım satım yapabilen çok az insan vardır. Oyun sürekli değişir. Kuralları, mekaniği ve olasılıkları gözlemlemesi zordur ayrıca devamlı akışkan haldedir. Tam bir planını olduğunu düşündüğünüz anda: BAM.
Ağzınızın ortasına yumruğu yersiniz.”
Her Bültene Bir Trade
Genellikle böyle mecralarda kazanılan tradeler paylaşılır. Önceki bültende ben de kazanan bir trade paylaşmıştım, ve ileride kazanan tradeler gene paylaşacağım. Ancak bu sefer 1 Nisan 2024 tarihindeki beni oldukça sinir eden ve kayıpla sonuçlanan CXAI pozisyonumu paylaşıyorum. Kaybedenleri paylaşmak ve yapılan hataları göstermek aslında daha kıymetli. Alttaki görsel okunmuyorsa sağ tıkla yeni bir sekmede açıp daha rahat görebilirsiniz.
Yeni gelen bir haber doğrultusunda sert bir çıkış yapan CXAI tarayıcıma takıldı ve kurallarım gereği gereken pozisyonu açtım. Yukarı çıktıdan sonra satışa devam ettim. CXAI hisse senedini daha önce sıklıkla trade ettim, bu tip çıkışların çoğunlukla market kapanışına kadar gene sert inişlerle sonuçlanmıştı.
Anlamsız haberlerle oluşan çıkışlar ufak hisse senetlerinde pek yaygın ve bu haberlerin etkisi genellikle uzun sürmüyor. Ancak bu seferki haber Google Cloud ile yapılan bir anlaşmayla ilgili olduğu için ciddi bir haber olmalıydı ve tüm gün boyunca day traderların ve robotların ilgisi bu marketten gün boyunca çekilmedi. Ben de market kapanışına kadar bekleyip, after-hours’ta (market kapanışı sonrası seans) ilgisini kaybeder diye düşünerek pozisyonu kapatmadım. Ancak beklediğim düşüş gerçekleşmedi ve ben de gecikmeli olarak pozisyonumu hisse başına $1.87 dolar zararla kapadım.
Buradaki hata bu kadar uzun süre boyunca pozisyonu açık tutmak oldu. Benim stratejimin istatistikleri pozisyona girdikten sonra 30 ila 45 dakika içersinde hisseler %10 kadar düşmüyorsa, o pozisyondan kâr etme ihtimalimi %50’nin altına iniyor. Bu nedenle bu pozisyonu daha büyütmeden ilk girişlerimden sonra kapatmalıydım. İstatistik olmasa bile, marketin akışında arzın hiç bitmiyor olması zaten yeterince kötüye işaretti. Bu mesela marketi tanımak gerektiğine dair güzel bir örnek.
Hata yapmamak mümkün değil. Hedef hatayı tekrarlamamak. Hataları azalttıkça zarar azalmış olacak, zarar azaldıkça karlılık zaten artacaktır.
Bir sonraki bültende bu hissenin sonraki günlerde nasıl hareket ettiğini de paylaşacağım.