Day Trading'de Sık Kullanılan İndikatörler 1: VWAP
Day tradingde fiyat hareketliliğini (price action) değerlendirmek için indikatörler sıklıkla kullanılır. Bunların arasında en çok kullanılanlardan oluşan bülten serisine VWAP ile başlıyorum.
İndikatörler, finansal piyasalarda traderların fiyat hareketlerini analiz etmek ve pozisyonlarını yönetmek için kullandıkları teknik analiz araçlarıdır. Bu indikatörler, geçmiş fiyat verilerini ve hacmi kullanarak piyasanın yönü, momentumu veya trendi hakkında bilgi verir ve genellikle grafiklerde görsel olarak sunulur. İndikatörler, traderlara alım-satım sinyalleri sağlamada yardımcı olur ve piyasanın genel durumu hakkında fikir verir.
VWAP (Volume Weighted Average Price)
VWAP (Volume Weighted Average Price), yani Hacim Ağırlıklı Ortalama Fiyat, finansal piyasalarda kullanılan bir teknik analiz aracıdır. Bir enstrümanın belirli bir süre boyunca işlem gören fiyatlarını ve işlem hacmini dikkate alarak ortalama fiyatı hesaplar. VWAP, fiyatın ortalamasını hacimle ilişkilendirdiği için, sıradan fiyat ortalamalarından daha güvenilir bir ölçü sağlar.
VWAP Nasıl Hesaplanır
VWAP genellikle gün içi işlemlerde kullanılır. Bu nedenle, öncelikle gün içi işlem zamanını belirlemek gerekir. 1, 5, 15, veya 30 dakikalık mumlar veya barlar seçilebilir.
Tipik Fiyat (Typical Price), zaman dilimindeki en yüksek, en düşük ve kapanış fiyatlarının ortalamasıdır:
Zaman diliminin tipik fiyatı ile o zaman diliminde gerçekleşen işlem hacmi çarpılır. Bu, o zaman dilimi için "hacim ağırlıklı fiyatı" verecektir.
Tüm zaman dilimlerinde hesaplanan hacim ağırlıklı fiyatlar toplanır.
Aynı şekilde, tüm zaman dilimlerindeki işlem hacimlerini de ayrı bir şekilde toplanır.
Son olarak, toplam hacim ağırlıklı fiyatı, toplam işlem hacmine bölerek VWAP değeri bulunur.
Bu şekilde her mum için bir VWAP değeri hesaplanır ve bu da grafiğe yansır.
Örnek VWAP ve Etkileşim
Aşağıda GNLN hissesinin 28 Ekim 2024 tarihindeki 5 dakikalık mum chartını VWAP ile beraber görülebilir.
GNLN hissesinin marketin açılması ile beraber (beyaz arka fonlu alan) fiyatının ve hacminin arttığı görülüyor. Bu sebepten dolayı da VWAP indikatörünün yönü de yukarı doğru olmuş. Marketin kapanmasına yakın fiyatın düşmüş olmasına rağmen VWAP’in sabit kaldığı görülüyor. Bunu sebebi hacmin de azalmış olması. VWAP indikatörünün avantajlarından trendi gösterirken fiyatla beraber hacmi de göz önünde bulundurması.
Yukarıdaki grafik tekrar incelendiğinde fiyatın yukarı çıkarken VWAP’in nasıl destek durumunda olduğu ve momentum bittikten sonra fiyatın aşağı inerken nasıl direnç durumu da olduğu görülür;
Her zaman bu şekilde destek ve direnç durumunda olacak denilemez, ancak fiyatın VWAP ile etkileşimi sık karşılaşılan bir durumdur. Fiyat VWAP’ten sekebilir veya tekrar VWAP’e dönebilir. Bunun sebeplerinden biri de traderların VWAP’e göre pozisyonlanmasıdır.
Day traderlar sıklıkla VWAP’i yön belirlemekte kullanır. Fiyat VWAP’in altındaysa long pozisyon almaktan çekinebilirler. Aynı şekilde fiyat VWAP’in üstünde seyrediyorsa, hissenin güçlü olduğunun ve shortlanmasından çekinildiğini gösteriyor olabilir. Tabi bunlar her tradera ve stratejiye göre değişir. Genel kanı fiyat VWAP’in üstündeyse hisse hala güçlü, VWAP’in altındaysa artık o gün için momentum bitmiş ve popülaritesini yitirmiş gibi düşünülebilir.
Kurumsal Yatırımcılar ve VWAP
Finansal piyasalarda işlemlerin çoğunluğu büyük kurumsal yatırımcı ve traderlardan gelir. Bu kurumlar çoğunlukla algoritmalar kullanarak otomatikleştirilmiş sistemlerle trade ederler.
Dünyanın en büyük ve başarılı hedge fonlarından biri olan Citadel, piyasalarda emirleri yürütmek için VWAP'ı kullanmaktadır.
Citadel'in kurucusu ve CEO'su Kenneth Griffin, 2021 yılında ABD Temsilciler Meclisi'nde bir konuşma yapmıştır. Griffin, Citadel'in müşteri emirlerini nasıl gerçekleştirdiği sorulduğunda, “Kurumsal yatırımcılar tarafından gerçekleştirilen işlemlerin neredeyse tamamı, hacim ağırlıklı ortalama fiyat (VWAP) ve diğer algoritmik işlemler gibi program işlemleri şeklindedir” yanıtını vermiştir (https://www.govinfo.gov/content/pkg/CHRG- 117hhrg43966/pdf/CHRG-117hhrg43966.pdf).
Tek bir emirle büyük miktarda hisse satmak veya almak fiyatta kaymaya (slippage) ve diğer verimsizliklere yol açacaktır. Bunun yerine, emirler bloklara ayrılır ve VWAP’in hafif üstüne satış yapılırken VWAP’in hafif altına alım yapılır. Bu da volatiliteyi azaltır.
Eğer kurumlar VWAP’ın üzerinde alım yaparsa, fiyat muhtemelen hızlıca yükselir ve bir sonraki emir bloğunu daha maliyetli hale getirir. Bu nedenle fiyatlar, işlem günü boyunca VWAP’a doğru geri dönebilir.
VWAP Etkileşim Örnekleri
28 Ekim - 1 Kasım 2024 haftası trade ettiğim hisselerin -ki bunlar gün içersinde momentumu olan hisselerdi- VWAP ile etkileşimleri aşağıda incelenmiştir.
Fiyat VWAP’i sert bir şekilde kırarak düşüyor ve bir daha geri gelmiyor. Sert çıkış ve düşüşten sonra momentumun tamamen kaybolduğu görülüyor.
VWAP ilk geri çekilimde destek etkisi göstermiş ancak bir sonrakinde rahatça kırılmış. Gene bu kırılımdan sonra bir daha VWAP’e hareket olayazmış ancak yeterli olmamış. Sonrasında da momentum son bulmuş.
Burada da fiyat VWAP’e kadar geri çekilmiş, ve VWAP etrafında konsolide olmuş. Bu konsolidasyon sırasında yukarı sıçrama da yapması beklenebilirdi. Ancak öyle olmamış, daha fazla alışa gerek görülmemiş ve hisse momentumu yitirmiş.
PEV hissesinde premarkette fiyatın VWAP etrafında gidip geldiği görülüyor, böyle durumlarda yeni bir tepe mi yapacak yoksa momentumu kayıp edip düşüşe mi geçecek sorusu akla geliyor. Burada VWAP’e doğru bir kaç denemeden (VWAP’i kesen iğneler) sonra artık vazgeçildiği görülüyor.
VSTE hızlı çıkışın ardından VWAP’i aşağı doğru kırdıktan sonra tekrar VWAP’e yönelip üstüne çıkmış ancak yeterli ilgi çekmemiş.
STEC çok hızlı çıkıp indikten sonra ani bir ivmelenme ile tekrar VWAP’in üstüne çıktı. Açıkçası bu hareketlenmeyi hiç beklemiyordum. Bu ivme yeni tepeler yapana kadar devam etti ve sonrasında fiyat VWAP’e geri çekildi. Ancak ilgi hala geçmemişti ve market sonrasında tekrar bir tepe yapıp fiyat VWAP’in üstünde kaldı.
VWAP ve Trading Stratejisi
Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi fiyatın VWAP ile farklı etkileşimleri olabiliyor veya VWAP hiç yokmuş gibi davranabiliyor. VWAP’in traderler ve yatırımcılar tarafından kullanıldığı bir gerçek, o nedenle day trading’de göz önünde bulundurulması gereken bir indikatör denilebilir.
Trading stratejisi içine farklı şekillerde entegre edilebilir. Short stratejimde benim VWAP’i kullanma şeklim şöyle;
Fiyat VWAP’in üstünde kalıyorsa hisse hala ilgiyi kaybetmemiştir. Aksiyon, pozisyonu küçült yani riski azalt.
Fiyat VWAP’in altına indikten sonra tekrar üstüne yüksek hacimle çıkıyor ve orada kalıyorsa, yani direnç etkisinden fazlası oluyorsa; aksiyon, pozisyonu küçült yani riski azalt.
Fiyat VWAP’e doğru hızlanıyor ancak, VWAP direnç etkisi gösteriyorsa, yeni pozisyon ekle. Bu durumda risk artmış gibi düşünülebilir, ancak zaten fiyat VWAP’in altında olduğundan pozisyon karda olduğu için pozisyona başlangıç riskinin üstüne çıkılmamış olur.
Bunlar benim kendi tecrübelerimce geliştirdiğim kurallar. Her trader VWAP’i kendi stratejisine entegre edebilir veya hiç yokmuş gibi trade etmeye devam edebilir.