Pattern Day Trader Kuralı ve Uygulanışı
Pattern Day Trader kuralı, day traderların bilmesi gereken en önemli düzenlemelerden biridir. Bu bültende Pattern Day Trader kuralını ayrıntılarıyla açıklayacağım.
Pattern Day Trader (PDT) kuralı, ABD'de Financial Industry Regulatory Authority (FINRA) tarafından belirlenmiştir. FINRA, özel bir düzenleyici kuruluştur ve broker firmalarını, yani aracı kurumları denetlemekle sorumludur. ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu olan SEC’in (Securities and Exchange Commission) yetkisi altında çalışır ve daha spesifik bir alanı denetleyen bir kurumdur. Yatırımcıların ve traderların korunması ve piyasaların bütünlüğünü sağlamak için PDT kuralını uygular. FINRA'nın düzenlemeleri genel olarak SEC tarafından onaylanır ve denetlenir. Yani, PDT kuralı FINRA tarafından uygulanır, ancak SEC'in yetkisi altında işler. Bu kural day traderların günlük işlem risklerini sınırlama amacıyla konulmuş bir düzenlemedir.
Türkiye'de SEC'in karşılığı sermaye piyasalarını denetleyen ve düzenleyen Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)'dır. FINRA’nın tam bir karşılığı olmasa da FINRA’nın yaptığını Türkiye’de SPK yapar.
Brokerlardaki Farklı Hesap Türleri
PDT kuralını açıklamadan önce, brokerlardaki farklı hesap türlerini kısaca anlamak gerekir. En yaygın kullanılan iki hesap türü nakit hesap (cash account) ve marj hesabıdır (margin account). Bunlar dışında emeklilik hesabı (IRA) ve prop trading hesapları gibi hesap türleri de bulunur.
Nakit Hesap (Cash Account): Hesaba yatırılın miktar kadar işlem yapılabilir. Borç, kredi veya kaldıraç kullanılmaz. Hesap bakiyesinden daha büyük pozisyonlar açılamaz. Bu tip hesaplar PDT kuralına takılmaz.
Marj Hesap (Margin Account): Marj hesaplarda brokerlar kaldıraç kullandırır. Yani hesap bakiyesinden daha büyük pozisyonlar açılabilir. Genellikle kaldıraç 2:1 veya 4:1’dir. Yani mevcut bakiyenin 2 veya 4 katı büyüklüğünde pozisyonlar açılabilir. Ancak bu brokerdan brokera ve enstrümandan enstrümana farklılık gösterebilir.
Day Trade ve Pattern Day Trader Tanımı
Herhangi bir yatırım enstrümanının, aynı trading seansı içersinde açılan ve kapanan pozisyonu day trade ( gün içi işlem) olarak adlandırılır.
5 iş günü içersinde, 4 veya daha fazla day trade yapan bir trader ise Pattern Day Trader olarak adlandırılır.
PDT kuralının uygulanışı
Hesap Türü: Kural, yalnızca marj hesapları (margin account) için geçerlidir. Nakit hesapları bu kuralın dışındadır.
Min. Hesap Bakiyesi: Eğer bir trader "pattern day trader" olarak kabul edilirse (yani 5 iş gününde 4 veya daha fazla gün içi işlem yaparsa), minimum 25.000 dolar hesabında bakiye bulundurması gerekir. Bu bakiyeye nakit, hisse senetleri ve diğer likit varlıklar ve enstrümanlar dahildir.
Kısıtlama: Eğer bir trader, bu 25.000 dolar minimum bakiyeyi karşılayamazsa, hesabı sadece day trade yapamayacak şekilde kısıtlanabilir veya uyarı alabilir. Bu durumda trader yalnızca sınırlı işlemler yapabilir ya da hesabını nakit hesaba çevirmek zorunda kalabilir.
Örnek Senaryo 1
Gün 1 (Pazartesi):
Trader, sabah saatlerinde Apple (AAPL) hissesi alır ve aynı gün öğleden sonra satar. Bu 1. day trade’dir.
Gün 2 (Salı):
Trader, sabah saatlerinde Tesla (TSLA) hissesi alır ve yine aynı gün içinde satar. Bu 2. day trade’dir.
Gün 3 (Çarşamba):
Trader, sabah saatlerinde Microsoft (MSFT) hissesi alır ve aynı gün öğleden sonra satar. Bu 3. day trade’dir.
Gün 4 (Perşembe):
Trader, sabah saatlerinde Alphabet (GOOGL) hissesi alır ve aynı gün içinde satar. Bu 4. day trade’dir.
Gün 5 (Cuma):
Yatırımcı Cuma günü bir alım yapar, ancak bu hisseyi satmaz, yani gün içi işlem yapmamış olur.
Pazartesi, Salı, Çarşamba ve Perşembe günlerinde toplam 4 day trade yapılmıştır. Bu, PDT kuralı için bir "pattern day trader" olarak kabul edileceği anlamına gelir. Eğer hesapta en az 25.000 dolar bulunmuyorsa, hesap kısıtlanabilir ve 90 gün boyunca day trade yapamayabilir. Hesap kısıtlandığından bakiye eklenmesi gerekir.
Örnek Senaryo 2
Gün 1 (Pazartesi):
Apple (AAPL) alıp satılır (1 day trade).
Tesla (TSLA) alıp satılır (2 day trade).
Microsoft (MSFT) alıp satılır (3 day trade).
Toplam 3 day trade.
Gün 2-3-4 (Salı-Çarşamba-Perşembe):
Herhangi işlem yapılmadı.
Gün 5 (Cuma):
Sadece alış yapılırsa PDT kuralı sınırları içinde olunur. Bu durumda 4 day trade gerçekleşmemiş olur PDT kuralına takılınmamış olunur.
Offshore Brokerlar
PDT kuralı, ABD'de işlem yapan hemen hemen tüm brokerlar için geçerli bir düzenlemedir, çünkü bu kural SEC tarafından zorunlu kılınmıştır. Ancak, SEC’e bağlı olmayan, ABD dışında faaliyet gösteren brokerlar bu kuralı uygulamak zorunda değildir. ABD dışında faaliyet gösteren brokerlarda hesap açılıp, 25.000 dolardan daha az düşük bir bakiyeyle PDT kuralına takılmadan gün içinde sınırsız işlem yapılabilir. Bu tip brokerlar daha düşük bakiyelerle işlem yapmak isteyen traderlar tarafından tercih edilebilir. Bu brokerların avantajı PDT gibi kuralları uygulamamasıdır. Ancak, ABD’nin düzenleyici kuruluşu SEC’e bağlı olmayan brokerlarda farklı riskler bulunabilir. Bu offshore brokerların bazı riskleri şunlardır:
Düzenleme Eksikliği: Genellikle, offshore brokerlar, sıkı düzenlemelere tabi olmadıkları için yatırımcı koruma önlemleri sınırlıdır.
Yasal Sorunlar: Yatırımcılar, hukuki sorunlarla karşılaşabilir; ülkenin yasaları ve uluslararası yasalar karmaşık olabilir.
Para Çekme Sorunları: Offshore brokerlarda para çekme işlemleri zaman alabilir veya zorlu olabilir.
Güvenilirlik Sorunları: Bazı offshore brokerlar dolandırıcılık yapabilir, bu nedenle güvenilirlikleri sorgulanabilir.
Yüksek Ücretler: Offshore brokerlar, daha yüksek işlem ücretleri ve komisyonlar talep edebilir.
Genel olarak avantajlar riskleri de beraberinde getirdiği için, bu riskleri göz önünde bulundurularak dikkatli broker seçimi yapmak önemlidir.