Trading Üzerine Kitap Önerileri 1: Best Loser Wins
Uzun zamandan sonra gelen yeni bültende trading hakkında okuduğum son kitaptan bahsedeceğim: Best Loser Wins: Why Normal Thinking Never Wins the Trading Game. Yazarı Tom Hougaard.
Özeleştiri ve Saygı
Son bülteni 3 Kasım 2024 tarihinde yayınlamışım. Rutinlerin, alışkanlıkların, ufak adımlar atılarak hedeflere ulaşmanın gerekliliğinin önemine bu kadar dem vurup da bu kadar uzun bir ara verdiğim için bir özeleştiri yapmak isterim. Bir daha bu kadar uzun ara vermemek için elimden geleni yapacağım.
İçerik üretiminin zorluğu, bunu üretenler için, içerik bulunmasından değil de rutinleri bozmamaktan geldiği aşikar. Hele ki bu asıl meslek değilse. Gerek dijital gerek basılı, gerek yazılı gerek sesli olsun; şiddetli içerik tüketen ve bunun üretiminin zorluğunu farketmiş biri olarak, aksatmadan, yılmadan ve frekanslarını bozmadan içerik üretenlere gereken saygıyı göstermek gerektiğini anladım ve içeriklerini tükettiğim bu üreticilere teşekkür postası attım.
Trading Üzerine Kitaplar
Trading üzerine yazılmış tonlarca kitap var. Bunların kimisi tradingin teknik tarafını, kimisi planlama, kimisi psikoloji veya başka taraflarını inceler. Her kitabın kendince faydası vardır. Okuyanlar kitaptan aldıklarını nasıl uyguladığına bağlı olarak kitapları faydalı ya da faydasız diye sınıflandırılabilirler. Ben kendimce faydalandığım kitapları bir serinin parçaları halinde burada paylaşmak isterim. Aslında ilk olarak hep Mark Douglas’ın klasikleşmiş Trading in the Zone orjinal adlı, Güvenli Trade Sanatı olarak Türkçe’ye çevrilmiş kitabını paylaşmak istiyordum. Ancak en son okuduğum, içeriği hafızamda en taze olan Best Loser Wins adlı kitap ile başlamaya karar verdim. Bu kitap Türkçe’ye çevrilmemiş, umarım ileride çevrilir.
Okuduğum her 3-4 kitaptan bir tanesinin trading ve trading psikolojisi ile ilgili olmasına özen gösteriyorum. Best Loser Wins de, Amazon’da trading ile ilgili kitap arayışımda karşıma çıktı. Bu kitap kısmen yeni sayılır. 2022 yılında çıkmış olan bu kitapla yeni karşılaşmam normal, zira son yıllarda çıkan kitaplar yerine eski ama güzel kitapları tekrar tekrar okumayı genellikle tercih ediyorum.
Tom Hougaard
Tom Hougaard traderlığını İngiltere’de geliştirmiş olan, ünlü Danimarkalı bir trader. www.tradertom.com adlı bir web sitesi, Youtube kanalı ve Telegram kanalı var. Bunlarda da hala aktif. Hakkında pek çok şey bulunabilir. Canlı yayında tradelerini ve yorumlarını paylaşıyor. Elbette eleştirenler de olmuş. Ben kendisinin emeklerine saygılıyım, zira ne yapıyorsa karşılık beklemeksizin yapıyor (şimdilik böyle, umarım değişmez). Ayrıca söylediği ve katıldığım bir söz var. Trading ile ilgili bir şey satanlar, bu satıştan para kazanırlar tradingden değil. Bütün hepsi için olmasa da çoğu için böyle olduğuna şahsen gördüm.
Bana göre kitap kendini takip eden bir kurguda yazılmamış. Eleştirmek için söylemiyorum, demek istediğim, kitabın herhangi bir yerinden okunmaya başlanabilir o nedenle ben de önemli bulduğum ve şahsen hoşuma giden kısımları alıntı olarak paylaşıyorum.
Öne Çıkan Noktalar ve Kitabın Özü
Kitap, traderlarının çoğunun kaybettiğinden bahsediyor ki bunu da gerçek verileri göstererek yapıyor. Kaybetmenin tradingin doğasında olduğunu söylüyor. İsminden de anlaşılacağı gibi, “Kaybetmeyi en iyi bilen kazanır” mottosunu vurguluyor. Kaybetme oranı %90’larda olan bir sektörde kazanan olmak için ne yapmak gerekir sorusunu soruyor. Vurguladıklarını şöyle özetleyebilirim;
“Çoğunluk kaybeder, yani normal olan kaybetmektir, kazanmanın yolu normal olmamaktan geçer. Normal olmamak için de, sabırlı olmak, çok çalışmak, farkında olmak ve psikolojik acıya karşı gelebilmek gerekir.
Bunları yapmak için zihin kontrolü önemlidir. Bunu yapabilmek için her gün kendinize amacınızı hatırlatmanız gerekir. Her yeni trading gününe zihinsel olarak hazırlıklı olmak gerekir. Kazanmanın anahtarı acıdan kaçmak değil acıya karşı gelebilmektir.”
Kendisinin uyguladığı bazı yöntemleri de paylaşmış. Bunlardan bazıları;
Her yeni trading gününe eski pozisyonlarının, hatalarınının, esinlendiği durumların, dikkatli olması gereken durumlar gibi verilerin içerdiği bir dosyayı inceleyip, sonra o günkü senaryoların neler olabileceğini görselleştirerek hazırlanmak.
Korkularının arkasında yatan gerçek nedenin ne olduğunu bulmaya çalıştığı “Yarım iste” olarak adlandırdığı bir yazı egsersizi.
Pozisyonlara girdiğini, kayıp ve kazançlı duruma düştüğünün görselleştirmesi.
Kitapta Altını Çizdiklerim ve Yorumlarım
“Benim tutumum, Amerikan özel kuvvetler birimi Navy SEAL'lerin mottosunu hatırlatıyor: Hayatta yapmaya değer olan her şey, aşırıya kaçmaya da değer. Ölçülülük korkaklar içindir.”
Trading stratejilerini oluşturmak değil o stratejileri uygulamak marifettir.
Büyük bir broker firmasında CEO ile röportajda, CEO’nun şirketçe iyi traderları anlamak için baktıkları noktaları şöyle özetlemiş;
Hesap büyüklüğü
Trade frekansı
Kazanan ve kaybeden pozisyonların açık tutma sürelerinin karşılaştırması
Kazanan mı kaybeden mi pozisyonlara eklenti yapılması
Stop-Loss ile trade etme
Teknik analiz için harcadığınız her saat için, en az %25'ini "içsel analiz" denilen şeye ayırmalısınız. Zayıf yönlerinizi bilmelisiniz. Güçlü yönlerinizi bilmelisiniz. Neyde iyi olduğunuzu ve neyde iyi olmadığınızı bilmelisiniz.
Kazanan traderlar, mevcut trende çok daha fazla güveniyor gibi görünüyor. Bu tutum değişikliği önemsiz görünebilir, ancak kazanan ve kaybeden trader arasındaki farkı tam anlamıyla belirleyen şey budur.
Kazanan trader ise ‘ucuz’ veya ‘pahalı’ kavramlarına duygusal olarak bağlı değildir. O, tamamen şu ana odaklanmıştır ve şu anda market bir trend içindedir. Bu trende güvenir ve içsel bir rahatsızlık duymadan, duygusal etkilerden bağımsız şekilde trende katılabilir.
Rasyonel zihninizin, kârlı bir pozisyondan kaynaklanan rahatsızlığı gidermesinin en iyi yolu, pozisyonu kapatmaktır.
Rasyonel zihninizin, zarar eden bir pozisyondan kaynaklanan rahatsızlığı gidermesinin en iyi yolu ise, pozisyonu açık bırakmaktır.Yorum: Pozisyon karda iken, mevcut karı kaybedeceğim korkusunun pozisyonu kapattırması bilinen bir psikolojik durumdur. Kazanılmış olan değerin kaybı, hiç kazanılmadan önceki kayba göre daha acı verir. Buna psikolojide Kayıptan Kaçınma (Loss Aversion) deniliyor. Daniel Kahnemann ve Amos Tversky tarafından ortaya atılan Beklenti Teorisi (Prospect Theory)’nin önemli bir parçasıdır. Daniel Kahnemann’ın Hızlı ve Yavaş Düşünme adlı kitabından bundan ayrıntılı bahsedilir.
Pozisyona girişlerde sabırlı olmalısınız. Kendinize karşı da sabırlı olmalısınız.
Eğer bu iki özelliği geliştirebilirseniz, geri kalan her şey zamanla kendiliğinden çözülecektir.
Pozisyon büyüklüğünüzü, zihninizin alarm vermeyeceği veya korkuya kapılmayacağı bir hızda artıracaksınız.Sizi öldüren şey, bildikleriniz değildir. Sizi öldüren, bildiğinizi sandığınız ancak aslında doğru olmayan şeylerdir.
Yorum: Burada Mark Twain’in “Sizi belaya sokan şey, bilmedikleriniz değildir. Kesin bildiğinizi sandığınız ama aslında yanlış olan şeylerdir." sözüne atıfta bulunduğunu sanıyorum.
Yapılan ve bilinçaltındaki yatanları şöyle anlatmış;
Kârdayken mevcut kazancın kaybetme korkusuna kapılmak yerine, kazancın daha da büyüyebileceğine umutla bakmalısınız.
Zarardayken, mevcut zararın azalıp kazanca dönüşmesini ummak yerine, kaybın daha da büyüme riskine karşı korkmalısınız.
William D. Falloon’un Charlie D. biyografisinde, şöyle diyor:
"Gerçekten iyi bir trader olduğunuzu anladığınız an, kazanan bir pozisyonu tutarak ve ona ekleme yaparak kazanç sağladığınız ilk gündür."
"Burada uzun süredir işlem yapan birçok kişi var, ancak hiçbiri kazanan bir pozisyona ekleme yapmamıştır."
Market bizimle aynı fikirde değil, ancak biz marketin hatalı olduğuna inanıyor ve zararda olan bir pozisyona ekleme yapıyoruz.
Öte yandan, market bizimle aynı fikirde olarak kâr gösteriyor, ancak marketin haklı olduğundan şüphe ediyor ve kazanan bir pozisyona ekleme yapmıyoruz.
Yazar kaybeden traderların yaptıklarını şöyle sıralamış:
Kazanan pozisyonlara ekleme yapmazlar.
Stop-Loss kullanmazlar.
Kaybeden pozisyona ekleme yaparlar.
Kazançların yarısını alırlar.
İdeal bir trader zihniyeti korkusuzdur. İdeal zihniyet korkusuzdur, fakat dikkatsiz ya da düşüncesiz değildir.
Yorum: Girişte bahsettiğim Mark Douglas da Güvenli Trade Sanatı adlı kitabında bunu epey vurgular.
“Sürece ve kontrol edebileceğin şeylere odaklan."
Kârlı bir trade yapmak güven gerektirir. Bunun gerçekleşebileceğine inanmıyorsanız, başlamamalısınız bile.
Yorum: Sanki bu da Mark Douglas’tan alıntı gibi geldi.
Bir trader'ın hayatı, ara sıra yaptığı şeylerle değil, sürekli tekrarladığı şeylerle tanımlanır.
Yorum: Sadece traderın değil bütün insanlar için geçerli desek yalan olmaz.
Kapanış
Kitap genel olarak öğütler listesi olduğu için bu şekilde özetlemek benim için daha kolay oldu. Kitap tavsiyesi ve özeti paylaşımlarına devam edeceğim. Bu kitapta da olduğu gibi, trading kitaplarında yazılanlar genellikle birbirine benzerlik içeriyor. Zira tradingde başarılı olmanın yolları belirlidir. Ancak bunları uygulanması, okunması ve anlanması o kadar kolay değil. Trading ile ilgilenenler buna hak verecektir. Ne kadar bu konuda kitapların okunmasını desteklesem de, uygulama ve takip olmadan okumanın fayda etmeyeceğini söyleyebilirim.