Day Trading'de Masraflar
Bu bültende day trading masraflarından bahsedeceğim. Bu masraflar sabitten ziyade işlem miktarına bağlı olan masraflar olacak.
Gün içerisinde long ya da short pozisyonlar açıp kaparken stratejiye göre açılan pozisyonun büyüklüğünün yüzdesi olarak veya cent ya da dolar miktarı brüt kârlılık olarak görülebilir. Ancak bir gün sonra brokerdan net kâra bakıldığında farklı bir miktar karşımıza çıkar. Önceki gün ne kadar kârlıydı diye düşünürken bir anda bu kârın bir kısmının masraflar ve ücretler yüzünden eridiğini görmek mümkün. O nedenle day trading işlemlerinde karşılaşılacak ücret ve masraflardan haberdar olmak gerekir.
Bu ücretler ve masraflar elbette brokerdan brokera farklılık gösterir. Her brokerın uyguladığı komisyon miktarı ve tarzı farklı olabilir. Bunun dışında ne şekilde farklı ücretler kestiklerini de bilmek gerekir. Bir brokerda hesap açmadan önce uygulanan tüm komisyonlar, ücretler ve masraflar öğrenilmelidir.
Traderların kârlarını hesaplarken, risk ve para yönetimi yaparken göz önünde bulundurmaları gereken temel masrafları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:
1. Komisyonlar
Komisyonlar, brokerlerın traderlardan gerçekleştirdikleri işlemler için talep ettikleri ücretlerdir. Birçok broker, özellikle ABD'de, traderlar için komisyonsuz işlem hizmeti sunmaya başlamış olsa da, aktif day traderlar hâlâ bazı masraflarla karşılaşabilir. Bu komisyonlar genellikle işlem hacmine ve kullanılan platforma bağlı olarak değişir. Profesyonel day traderlar ya da büyük hacimli işlemler yapanlar için komisyon yapıları hâlâ önemli bir masraf kalemidir.
Farklı brokerların farklı komisyon uygulamaları vardır. Genellikle trade edilen hisse başına ücret uygulanır. Bazı brokerlarda minimum ve maksimum fee uygulaması olabilir. Aynı zamanda aynı ay içersinde trade edilen toplam hisse senedi sayısı arttıkça hisse başına ücretin düşmesi de çok yaygın bir uygulamadır.
Türkiye’deki day traderların hesap açabileceği bir kaç brokerın komisyonlarına bakalım:
Interactive Brokers
IBKR Pro hesabının kullanılması durumunda aylık trade edilen toplam hisse başına komisyonlar şu şekilde;
300 000’e kadar hisse: 0.0035 dolar
300 001 ile 3 000 000 arası hisse: 0.002 dolar
3 000 0001 ile 20 000 000 arası hisse: 0.0015 dolar
20 000 0001 ile 100 000 000 arası hisse: 0.001 dolar
100 000 001’den fazla hisse: 0.0005 dolar
Minimum: 0.35 dolar
Maksimum: trade edilen miktarın %1’i.
Örneğin bir ay sonunda toplam 1 000 000 hisse trade edildiğini varsayalım. Bu sayı pozisyonların açılış ve kapanıştaki hisse miktarlarını kapsar. Yani 500 000 hisse pozisyon açmak ve 500 000 hisse de pozisyonları kapatmak için trade edilmiş demektir. Bu durumda ilk 300 000 hisse için 300 000 x 0.0035 = 1 050 dolar ve kalan 700 000 hisse için de 700 000 x 0.002 = 1 400 dolar, toplamda 2 450 dolar komisyon ödenecektir. Aynı şekilde bir başka brokerda trade edilseydi, orada toplam komisyon ne olacaktı görelim.
TradeZero
TradeZero, Interactive Brokers kadar büyük olmayan ve sağladığı araçlar daha dar olan, ancak daha çok short pozisyonlara odaklanan traderlar için kullanabilen bir broker. Burada Interactive Brokers’da short edilemeyen hisseler ücret karşılığında trade edilebilir. Short locate fee denilen ücreti bültenin ilerleyen bölümlerinde açıklayacağım. Şimdilik sadece TradeZero’daki işlem başına uygulanan komisyonda kalalım;
Hisse başına 0.005 dolar
Minimum 0.99 dolar, yani tek seferde 200 hisseden az alış ya da satış yapılırsa 0.99 dolar ücrete maruz kalınıyor. Daha fazlasında hisse başına 0.005 dolar komisyon alınıyor.
Yukarıdaki senaryoyu TradeZero’ya uygularsak, bir ayda trade edilen 1 000 000 hissenin masrafı 1 000 000 x 0.005 = 5000 dolar olacaktır. Interactive Brokers’ta 2 400 dolar olan aylık komisyon bu TradeZero’da 5 000 dolar oldu. Bu sadece brokerın uyguladığı komisyon, diğer masraflar dahil değil. Sadece komisyondan bile broker seçiminin ne kadar önemli olduğu anlaşılabilir.
2. ECN Ücretleri (Electronic Communication Network)
Broker komisyonlarından sonra en büyük masraf kalemi (ki bazı durumlarda broker komisyonundan daha yüksek de olabilir) ECN ücretleridir. Elektronik İletişim Ağları (ECN), yatırımcıların doğrudan birbirleriyle işlem yapmalarını sağlayan platformlardır. Bu ağlar, piyasada daha iyi fiyatlar bulmayı mümkün kılabilir, ancak bu hizmet karşılığında ECN ücretleri adı verilen ek masraflar uygulanır. ECN ücretleri, genellikle hisse senedi başına belirli bir tutarda sabitlenir ve bu da günlük işlem hacmi yüksek olan traderlar için ciddi bir maliyet oluşturabilir.
Farklı ECNleri trade emri verirken kullanmak mümkündür. Kullanılan ECN’e göre ücretler farklılık gösterir. Genellikle brokerkar emirleri farklı ağlara gönderme imkanını sağlarlar veya kimi brokerların smart routing denilen kendilerince oluşturduğu en iyi hızlı/ucuz ECN’e göndermeyi sağlayan sistemleri bulunur. Routing ve ECN ile ilgili bir bülten ileride hazırlayacağım, şimdilik sadece bunların masraflarında kalalım. Trade ederken, ECN ücretleri ödenmek durumunda kalır, bunları brokerlar traderların hesaplarından çeker ve karlılığı azaltan kalemlerden biridir.
Gene Türkiye’de ikamet eden traderların hesap açabildiği bir broker olan Ocean One Securities’in routing ücretleri aşağıda görülebilir;
En bilincen ECNler olan AMEX, ARCA, NSDQ, EDGX ve NYSE görüldüğü gibi gene hisse başına 0.003 dolara mal olmaktadır. Bu masraf brokerın uyguladığı komisyona eklenir. Aylık 1 000 000 hisse örneğinde broker komisyonlarına ek olarak bir de 3 000 dolarlık bir masraf oluşur.
3. Düzenleyici Kurumların Ücretleri
Ne yazık ki masraflar, broker komisyonları ve ECN ücretleri ile de bitmez. Bir de bunların üzerine düzenliyici kurumların aldıkları ücretler vardır. Bunlar aşağıdaki gibi listelenebilir.
SEC (Securities and Exchange Commission Fee) Ücreti: ABD'de gerçekleştirilen hisse senedi satış işlemleri için uygulanır. Bu ücret, genellikle satışın küçük bir yüzdesi olarak tahsil edilir ve doğrudan SEC'e iletilir.
ORF Ücreti (Options Regulatory Fee): ORF, opsiyon işlemleri için talep edilen bir düzenleyici ücrettir. Opsiyon borsaları tarafından tahsil edilerek, borsaların denetim ve düzenleyici faaliyetlerinin finanse edilmesine yardımcı olur. Opsiyon işlemleri yapan traderlar için geçerlidir.
CAT Ücreti (Consolidated Audit Trail Fee): Tüm işlem verilerini tek bir merkezi sistemde toplamak ve izlemek için uygulanır. Bu sistem, piyasadaki işlem faaliyetlerinin daha iyi izlenebilmesini ve denetleyici kurumların piyasa manipülasyonunu daha etkin bir şekilde önleyebilmesini sağlar.
TAF Ücreti (Trading Activity Fee): FINRA (Financial Industry Regulatory Authority) tarafından uygulanan bir düzenleyici ücrettir. Hisse senedi, opsiyon ve vadeli işlemler gibi çeşitli yatırım enstrümanlarında yapılan işlemler için talep edilir.
OCC Ücreti (Options Clearing Corporation Fee): Opsiyon işlemleri için takas hizmetleri sunan bir kurumdur. OCC ücretleri, yatırımcıların gerçekleştirdiği opsiyon işlemlerinin takas edilmesi ve risklerinin yönetilmesi amacıyla tahsil edilir. Opsiyon işlemleri yapan traderlar için geçerlidir.
Bütün bu düzenleyici ücretler gene hisse senedi başına hesaplanır 1 dolar centinin ondalıkları kadardır, ancak her gün aktif bir day trader için aylık, çeyreklik veya yıllık yüksek masraf oluşturur ve traderın karından götürür.
4. Short Trading ve Locate Ücretleri
Short trading üzerine olan ayrıntılı bültende short tradingin nasıl çalıştığını ve bununla ilgili masraflardan bahsetmiştim. Kısaca tekrarlamak gerekirse, short trading, yani açığa satış, traderın elinde olmayan bir enstrümanı ödünç alarak satması ve daha sonra daha düşük bir fiyattan geri alarak kâr etmeye çalışmasıdır. Bu tür işlemler için, yatırımcılar "short locate" adı verilen bir ücret öderler. Locate ücretleri, açığa satış yapılacak varlıkların piyasadaki arz talep dengesine göre değişir. Eğer bir hisse senedi açığa satılmak isteniyorsa ve bulunması zor bir hisse ise (hard to borrow) locate ücreti yüksek olabilir. Bu masraf, day traderların açığa satış işlemlerinden elde edebilecekleri kârı ciddi şekilde etkileyebilir.
Bu şekilde çalışan çeşitli brokerlar mevcut. Yani her brokerda her hisse senedini shortlamak mümkün değildir. Belirli brokerlar bu tip hisse senetlerini shortlamaya imkan sağlarlar ve shortlanmak istenen hisse senetlerinden hisse senedi başına short locate fee yani ödünç alma ücreti talep ederler. Bu da short traderların için ciddi bir masraf kalemi oluşturur.
Bu tip hard to borrow hisseleri short ettirme imkanı sağlayan brokerların kazanç kaynaklarından biri de bu imkanı sağlamaktır. Bunu bir ücret karşılığında yaparlar ve bu ücretlendirme standart değildir. Bu nedenle bu ücret brokerlar arasında çok değişiklik gösterebilir. Bu brokerlardan biri de Ocean One Securities’dir ve Tradezero ve Cobra Trading gibi brokerlar arasında short locate fee olarak daha uygun fiyatlandırma yapar.
9 Ekim 2024 tarihinde premarket esnasında locate edilmiş CTCX ve BURU hisselerinin fiyatı aşağıda görülmektedir.
CTCX hissesinin o esnada (lokal saatle 04:19) 0.54 cent’ten işlem gördüğünü düşünürsek, 0.03 dolarlık bir short locate fee %5’ten daha fazla bir masrafa denk gelmektir ki bu epey yüksektir. Diğer örnekte BURU hissese 1.12 dolar civarındadır ve bu da CTCX kadar olmasa da gene %2 ile yeterince fazladır. Traderlar kendilerinde bir limit belirleyip short locate fee’si belirli bir yüzdenin altında olmayan hisse senetlerini shortlamayabilirler.
5. Platform ve Data Ücretleri
Brokerlar üyesi olan traderlara ya DAS Trader, Sterling gibi platformları ya da kendileri ürettikleri platformları kullanmalarını sağlarlar. Bu platformlar genellikle hızlı emir iletimi ve özelleştirilmiş analiz araçları sunar. İki durumda da uygulanan ücretler mevcuttur. Bu ücretler çoğunlukla aylıktır ve platforma ve brokera göre değişiklik gösterebilir.
Day traderların kullandıkları brokerların canlı gerçek zamanlı ve hızlı dataya erişimi olmalıdır ki, traderlar bu data akışına göre pozisyonlar alabilsinler. Bu datayı sağlamak da ne yazık ki bir ücrete tabidir. Bunun sebebi de aslında brokerlarında bu datayı almak için ücret ödemesidir. Bu ücretlendirme de brokerlar arasında farklılık gösterir.
6. Gecelik Faiz Ücretleri (Margin/Short Interest Fees)
Son olarak da day traderların kullandıkları brokerların, pozisyonu bir gün sonrasına taşımak için aldıkları ücretler olabilir. Long pozisyonlarda buna margin interest ve short pozisyonda da short interest fee denir.
Eğer ki marjin hesabı kullanılıp, hesap bakiyesinden yüksek bir miktarda pozisyonu bir gün sonraya taşınmışsa o gün için margin interest fee uygulanır. Aynı şekilde long değilde bir short pozisyon bir sonraki güne taşınmışa bu durumda short interest ücreti uygulanır.
Day traderlar genellikle pozisyonlarını bir sonraki güne taşımazlar. Bunun asıl sebebi pozisyonun bir sonraki gün nasıl açılacağının belli olmaması ve bu tip masraflardır. Özellikle short interest ücreti çok yüksek olabilir. Bir pozisyonu bir sonraki güne taşımadan önce bu ücretin ne kadar olduğu önceden öğrenilmelidir.
Sonuç
Day trading birçok gizli masrafı içinde barındırır. Komisyonlar, ECN ve düzenleyici kurumların ücretleri, platform masrafları, veri hizmetleri ve açığa satış işlemlerindeki locate ücretleri gibi unsurlar, toplam masrafları artırabilir. Bu nedenle, day traderların masraflarını dikkatli bir şekilde takip etmeleri ve stratejilerini bu masrafları göz önünde bulundurarak planlamaları son derece önemlidir.
Bültenin kapanışında ekim ayının başından beri day tradelerimde ödediğim masrafları paylaşıyorum.
Comm (broker komisyonu) : 156.17 dolar
ECN (routing ücretleri) : 613.75 dolar
SEC, CAT, TAF ( düzenleyici kurum ücretleri) : 39.57 dolar
Margin interest (gecelik long faizi): 10.39. dolar
Regional Quote (aylık gerçek zamalı data ücreti): 15 dolar
Short interest (gecelik short faizi): 113.16 dolar
Software (aylık platform ücreti): 57.5 dolar
Hepsini toplandığında 1 005.54 dolar gibi 8 günlük trade için epey yüksek bir miktar çıkıyor. Bu anlamda karlılık hiç de kolay değil. Buradan anlaşılıyor ki stratejinin getirisinin masrafları karşıladıktan sonra hala yeterince yüksek olması gerekir ki, iyi bir stratejiden bahsedebilelim. Bu masrafları azaltarak karlılığı arttırmanın yollarından ileriki bültenlerde bahsedeceğim.